ıSTANBUL’DA BıR MÜBADELE MÜZESı GERÇEK OLUYOR

Türkiye’nin ilk göç temalı müzesi ıstanbul’da açılacak ıstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Kültürel Miras ve Müzeler Direktörlüğü çalışmaları kapsamında, Lozan Mübadiller Vakfı ve Çatalca Belediyesi işbirliği ile Türkiye’nin ilk göç temalı müzesi Çatalca’da kuruluyor. Kasım 2010’da kapılarını ilgililere açacak olan Mübadele Müzesi’ne sandıklarında sakladıkları aile büyüklerinin giyim eşyaları, mutfak aletleri, yazılı belgeler, fotoğraflar ve her türlü anı eşyaları ile herkes katkıda bulunabilir. 3 kıtada hüküm süren Osmanlı ımparatorluğu’nun son 200 yılında kaybedilen topraklarında yaşayan Osmanlılar farklı dönemlerde doğdukları ve yaşadıkları topraklardan göç ettiler… Lozan Antlaşması’nın imzalanmasıyla geçerlilik kazanan Mübadele Sözleşmesi sonucu Türkiye ve Yunanistan arasında yaklaşık iki milyon kişi zorunlu göçe tabi tutulmuş ve doğdukları toprakları kısa sürede terk etmek zorunda kalmıştı. Nüfusunun yaklaşık yarısı göç kökenli olan Türkiye Cumhuriyeti’nde halen bir “göç müzesi”nin bulunmuyor olması ise bir eksiklikti. ıstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Kültürel Miras ve Müzeler Direktörlüğü çalışmaları kapsamında, Lozan Mübadiller Vakfı ve Çatalca Belediyesi işbirliği ile Türkiye’nin ilk göç temalı müzesi Çatalca’da kuruluyor. Yunanistan’dan Türkiye’ye ve Türkiye’den Yunanistan’a göç eden mübadiller ve onların 1. 2. ve 3. kuşak akrabaları için, karşılıklı göç ve öncesi kültürel ve folklorik yaşam öğelerini korumak, sergilemek ve gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla gerçekleştirilen Mübadele Müzesi, kapılarını Kasım 2010 ilgililere açıyor… MÜBADELE MÜZESı’NDE SERGıLENECEK OBJELER EVLERıMıZDE SAKLANIYOR, şıMDı PAYLAşMA ZAMANI! Mübadeleye tabi tutulan Yunan ve Türk vatandaşlarının, çocukları ve torunlarının, yakınlarının, mübadeleye bir şekilde ilgi duyanlara geçmişi anımsatacak özlem, hüzün ve sevinç duygularının canlanmasını sağlayacak kültürel ilişkileri geliştirecek mekân ve ortamları yaratacak Mübadele Müzesi katkılarınızı bekliyor. Sandıklarda saklanan aile büyüklerinin giyim eşyaları, mutfak aletleri, yazılı belgeler, fotoğraflar ve her türlü anı eşyaları, müzeye bağış yapanların isimleri ile sergilenecek. Mübadeleye ilişkin her türlü bilgi, belge ve anı eşyası yer alacak, Lozan Mübadilleri Vakfının sözlü tarih arşivinde yer alan 1. kuşak mübadillerle yapılmış görüşmeler görsel-işitsel olarak izlenebilecek, mübadillerden derlenen mani ve şarkılar sesli olarak dinlenebilecek. Mübadele öncesinde Rumların yaşadığı Çatalca Kaleiçi mahallesinde yer alacak müze binasının bitişiğindeki meydan Mübadele Meydanı olarak düzenlenecek ve meydana bir de Mübadele Anıtı dikilecek. KISACA MÜBADELE Kısaca Mübadele 1912-1922 yılları arasındaki savaşlar nedeniyle Balkanlar’da, Ege Adalarında ve Anadolu’da büyük acılar yaşandı. Balkan Savaşı sonrasında yüz binlerce Müslüman savaşta yenik düşen Osmanlı ordusunun peşi sıra korku ve panik içinde doğdukları toprakları terk ederek Anadolu ‘ya sığındı. Benzer trajedi, 1922 yılında Kurtuluş Savaşında yenik düşen Yunan ordusuyla beraber Anadolu’yu terk eden Ortodoks Rumların başına geldi. Bir ay gibi kısa bir süre içinde yüz binlerce Ortodoks Rum Yunanistan’a sığındı. Bu durum Yunanistan’da büyük sıkıntılara ve kaosa yol açtı. Yunanistan’ın nüfusu bir anda dörtte bir oranında arttı. Lozan Barış Konferansı toplandığında öncelikle sığınmacılar ve esirler konusu ele alındı. ıngiltere temsilcisi Lord Curzon’un teklifi ve Milletler Cemiyeti görevlisi Nansen’in raporu doğrultusunda; Yunanistan’da yerleşik Müslümanlarla Türkiye’de yerleşik Ortodoks Rumların zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleşmesi imzalandı. Bu sözleşme uyarınca; ıstanbul’daki Ortodoks Rumlar ile Batı Trakya’daki Müslümanlar (Türkler) hariç Yunanistan’da yerleşik bütün Müslümanlar Türkiye’ye, Türkiye’de yerleşik bütün Ortodoks Rumlar Yunanistan’a gönderildi. Mübadele sözleşmesinin kapsamına 18 Ekim 1912 tarihinden sonra yurtlarını terk etmiş olanlar da alınarak mülteciler sorununa bir çözüm bulunmuş oldu. Tarihteki ilk ZORUN GÖÇ’ü içeren bu sözleşme ile iki milyon civarında insan yurtlarından kopartılarak, yeni yerleşim bölgelerinde yaşamaya mecbur edildi. Tarihimizdeki bu kitlesel ve zorunlu göçe kısaca mübadele, bu insanlara da mübadil deniyor.