Tamamen yanan koruma altındaki 628 yıllık tarihi Çelebi Sultan Mehmed Camii kullanılmaz hale geldi. İtfaiye şefinin söyledikleri ise dikkat çekti ve akıllarda soru işaretleri bıraktı. Yandı mı? Yaktılar mı?
Yunanistan’ın Evros (Meriç) bölgesi Dimetoka’da bulunan 628 yıllık Balkanlar’ın incisi Dimetoka’da Çelebi Sultan Mehmed Camii, bu sabaha karşı bilinmeyen nedenlerden dolayı saat 02:30 sularında çıkan yangında tamamen kül oldu. Yunan devleti son aylarda keyfi yanlış uygulamayla müftü atamalarıyla uğraşırken, UNESCO tarafından korunan tarihi eserin korunmasını sağlayamadığı görüldü.
Şu an itibarıyle yangının çıkış nedeni belli değil, ancak Doğu Makedonya Trakya Eyaleti (DMT) İtfaiye Genel Müdürü Nathanail Rigas’ın olay yerinde yaptığı açıklamalar dikkat çekerken akıllarda soru işaretleri bıraktı.
Hatırlanacağı üzere iki hafta önce Dimetoka Müslümanları Spor, Kültür ve Eğitim Derneği izinsiz cami yaptı gerekçesiyle polis tarafından derneğin kapısına kilit vurulmuştu. Bu olayın hemen ardından da bu hafta Dimetoka Çelebi Sultan Mehmed Camii çıkan yangın sonucunda tamamen yandı.
BİRLİK Gazetesi’nin elde ettiği bilgiler doğrultusunda vede görgü tanıklarının yanısıra İtfaiye Genel Müdürü Nathanail Rigas’ın söylediklerine göre yangın olayı şu şekilde yaşanmış:
14 SAAT ARAYLA İKİ AYRI YANGIN
21 Mart 2017 Salı günü öğlen saatlerinde camide yapılan restore çalışmaları sırasında elektrik kaynağından çıkan bir kıvılcımla caminin yer tabanında küçük çaplı bir yangın çıkma olayı yaşanmış. Ancak işçiler kendi derhal müdahale ederek kendi imkanlarıyla yangın çıkmadan önlemişler, ama aynı zamanda önlem amaçlı itfaiyeye haber vermişler. Olay yerine 1 araçla derhal gelen itfaiye ekibi yangın çıkma olasılığı yaşanan bölgede temizleme çalışmalarını yapmış ve bu vaka tamamen kapanmış.
Aynı günün gecesi yani 14 saat sonra 22 Mart 2017 Çarşamba sabaha karşı bu defasında caminin çatısında başladığı iddia edilen yangın henüz bilinmeyen nedenlerden dolayı hızla caminin kubbesi ve çatısına yayılmış ve cami tamamen yanmıştır.
“İKİ YANGININ BİRBİRİYLE KATTİYETLE İLGİSİ YOKTUR”
Bu sabah olay yerinde sıcağı sıcağına bir açıklama yapan Doğu Makedonya Trakya Eyaleti (DMT) İtfaiye Genel Müdürü Nathanail Rigas şunları dile getirdi. “Öğle saatlerinde çıkan yangınla bu sabaha karşı çıkan yangının kattiyetle hiçbir ilgisi yoktur. Biri başka biri de başkadır” diyerek olaya açıklık getirdi. Yangının neden çıkmış olabileceği sorusuna ise “şu an itibarıyle bilmiyoruz. Ancak tespit ve araştırma çalışmalarımız tüm hızıyla ve titizlikle sürdürülecektir” cevabını verdi.
55 itfaiye eri, 25 araçla yangına müdahale ettiklerini dile getiren Rigas, yangının çok büyük çaplı olduğundan dolayı söndürme işleminin saatler aldığını belirtti. Söndürülen yangın sonrasında bugün öğlen saatlerine kadar ise soğutma çalışmaları aralıksız devam etti.
Yangın söndürüldüğünde ise artık çok geçti ve caminin eşsiz ahşap kubbesi tamamen yok olurken restorasyon halinde olan caminin demir çatısı aşırı sıcaklıktan eridi. Yangını incelemeye Atina’dan Kültür Bakanlığı’ndan Genel Sekreter bayan maria Vulezaki geldi. Ardından DMT Bölge Başkanı Hristos Metios’da gelerek incelemelerde bulundu, DMT Eyaleti İtfaiye Genel Müdürü Nathanail Rigas’tan bilgi aldı.
BAŞKONSOLOS AKINCI: “BÜYÜK BİR KAYIP”
Olay yerine gelen Gümülcine Başkonsolosu Ali Rıza Akıncı olaydan duyduğu üzüntüyü dile getirdi ve Balkanlar’da eşi benzeri olmayan böyle önemli bir eserin yok olup gitmesinin kültür mirası açısından büyük bir kayıp olduğunu dile getirdi. Başkonsolos Akıncı burada Dimetoka Müslümanları Spor, Kültür ve Eğitim Derneği başkanı Süleyman Macır ve diğer yöneticiler tarafından karşılandı.
Başkonsolos Akıncı şöyle devam etti:
“Öncelikle geçmiş olsun hepimiz son derece üzgünüz. Dimetoka, Osmanlı tarihinde önemli gelişmelere sahne olmuş, önemli merkezlerinden biridir. Hatta Edirne’nin fethinden önce 60 yıl kadar Osmanlı’ya başkentlik yaptığı ve Osmanlı başkentleri arasında sayılması yönünde tarihi iddialar var. Bu camii bir çok açıdan önemliydi. Öncelikle Balkanlar’ın en büyük camileri arasında yer alıyordu. Yıldırım Beyazıt döneminde inşaatına başlanmış ve araya fetret dönemi girdiği için Çelebi Sultan Mehmet döneminde tamamlanmıştır. Bu nedenle de Çelebi Sultan Mehmet camii olarak anılıyor. Mimari ve sanat tarihi açısından eşsiz bazı örneklerin ve ilk denemelerin yapıldığı bir cami olarak biliniyor. Bu yangınla maalesef tamamen yok olan bu ahşap çatının başka bir örneği olmadığı söyleniyor. Bu açıdan büyük bir kayıptır. Bütün tarihi eserler, her şeyden önce insanlığın ortak mirasıdır. Buradaki eser gelecekte Türk turistlerin ilgi gösterebileceği çok önemli ve bu anlamda büyük umutlar bağlanan tarihi bir eserdi. Eşsiz bir eserin önemli bir bölümünün kaybolduğuna üzüntüyle şahit olduk. Her ne kadar aslına uygun bir şekilde yapılması temenni ediliyor olsa da, bir restorasyon dahi gerçeğin yerini tutmuyor. Ümit ediyoruz, yeniden yapımı konusunda da gelecekte adımlar atılır. Az önce itfaiye müdürü bizlere, meydana gelen her iki yangının birbirleriyle ilişkisinin olmadığını söyledi. Tabii ki bu konuda çalışmalar devam ediyor. Binanın ve içerideki sütunların ayakta olması önemli, ama kaybedilen çatı hem ahşap mimari açıdan, hem de bir takım süsleme teknikleri açısından, hat sanatının bazı eşsiz örnekleri açısından son derece önemliydi ve bu restorasyona da büyük umutlar bağlanmıştı. Üzüntümüz büyük, hepimize geçmiş olsun diyorum.”
Türkiye olarak tarihi eserlerin yenilenmesi ve restorasyonu konusunda çok önemli teknik birikime sahip olduklarının altını çizen Başkonsolos Akıncı sözlerini şöyle tamamladı: “Üniversitelerimiz, ilgili kurum ve uzmanlarımız bu konularda büyük mesafe kat etmişlerdir. Bizler Türkiye olarak Yunanistan ile bu konuda işbirliğine hazırız. Neticede bu mimari eserin süsleme sanatlarının Türkiye’de benzerleri ve başka örnekleri mevcuttur. Dolayısıyla bizler her türlü işbirliğine hazırız.”
BAŞKONSOLOS AKINCI’YA BİLGİ VERDİ
Yunanistan Kültür Bakanlığı Genel Sekreteri Maria Vulezaki, Başkonsolos Ali Rıza Akıncı’nın yanına giderek yaşanan bu büyük yangın ve yarattığı tahribat hakkında bilgi verdi ve çalışmaların derhal başlayarak caminin eski haline getirilmesinde gerekli ne varsa yapılacağının teminatını verdi.
DMT Eyaleti İtfaiye Genel Müdürü Nathanail Rigas da Başkonsolos Akıncı’ya yangının seyir ve yaşananlar hakkında geniş bilgi verdi. Rigas, Başkonsolos’a da iki yangının birbiriyle kattiyetle ilişkili olmadığını, gece vakti çıkan bu yangının neden çıktığını anlayamadıklarını dile getirdi. Ancak gerekli çalışmaların titizlikle yapıldığını belirtti.
“Eski haline gelmesi için elimizden gelen her şeyi yapacağız”
Dimetoka Belediye Başkanı Paraskevas Paçuridis yaşanan bu yangın ile ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Avrupa topraklarında Osmanlı’nın en önemli eserlerinden bir tanesiydi. 600 yıllık bir tarihi eserdi. Ancak sizlere güvence veriyoruz. Eski haline gelmesi için elimizden gelen her şeyi yapacağız. Bu meydana gelen olay sadece Dimetoka için bir yara değil, bu genel olarak bütün medeniyetimiz için bir kayıptır.”
“Belediye olarak bu camiden çok büyük beklentimiz vardı”
Dimetoka Belediye Başkan Yardımcısı Yannis Topaludis, çok üzüldüklerini ve yaşanan bu olayla adeta yıkıldıklarını dile getirdi şöyle devam etti: “Maalesef cami içerisinde bulunan madde son derece yanıcı bir maddeydi. Yaşanan bu olaydan sonra biz Belediye ve yerel toplum olarak çok üzülüyoruz. Gerek Belediye olarak, gerekse Kültür Bakanlığı olarak bu camiden çok büyük beklentimiz vardı. Sayın Belediye Başkanı da İstanbul’a giderek, turizm acenteleriyle görüşmelerde bulunmuştu. Kısa sürede burasının ziyaret edilebilecek bir anıt olmasını bekliyorduk. Bölgemizin zenginliği bizim tarihi eserlerimizdir. Hepimiz inanamayacağınız derecede üzgünüz. Kültür Bakanlığı’na, bu caminin eski haline gelmesi için ısrar etmeye ve aynı zamanda baskı yapmaya devam edeceğimiz konusunda sizlere güvence veriyorum. Bu da tüm Dimetoka halkının talebidir.”
“Gördüğünüz gibi koskoca bir Osmanlı eseri yok oldu”
Dimetoka Müslümanları Eğitim ve Kültür Derneği Başkanı Süleyman Macır, bölge halkı olarak yaşanan yangın olayından son derece üzgün olduklarını belirtti. Süleyman Macır şunları dile getirdi: “Şu anda çok üzgünüz. Gördüğünüz gibi koskoca bir Osmanlı eseri yok oldu. Cayır cayır yandı. Bundan bir hafta önce mescidimiz kapatılmıştı. Bu hafta da camimiz yandı. Fazla söze gerek yok, üzgünüz. İnşallah yeniden inşaası olur. Bizler de dernek olarak bu olayın takipçisi olacağız. Caminin yapılması yönünde bizlere sözler verilmişti, inşallah öyle olur.”
CAMİ HAKKINDA
Çelebi Sultan Mehmed Camii, mimar İvaz Paşa tarafından H. 825 (1420) tarihinde inşa edilmiştir. Son cemaat yeri üç bölmeli ve yanları açıktır. Her üç bölme de kubbelidir. Harem dış ölçüleri takriben 30 m. ye 30 m. olan bir kare binadır. İçeride çapı 12 m. civarındaki merkezî kubbe dört ayağa oturur. Dış duvarlar ile ayaklar arasında kalan saha köşelerde çapraz-tonoz, yanlarda ise beşik-tonozla örtülmüştür.
VİDEO İZLE:
https://www.dailymotion.com/video/x5fp4wh
