Yunanistan’ın başkenti Atina’da açılan ‘Tütün’ adlı sergi devam ediyor. Cumhurbaşkanı Karolos Papulyas’ın himayesinde Ağustos ayı sonuna kadar Benaki Müzesi’nde ziyaret edilebilecek sergi, Osmanlı’dan günümüze tütünün Yunanistan’daki tarihçesini yazılı, görsel, obje ve aletler yardımıyla gözler önüne seriyor.
Tütünün 19. yüzyıldan günümüze geçirdiği evrelerin anlatıldığı sergi, Osmanlı’dan Yunanistan’a miras kalan tütünün ekonomiye, sosyal ve politik ülke tarihine yaptığı katkıyı mercek altına alıyor. JTI Tobacco’nun Viyana Koleksiyonu’nun da aralarında bulunduğu yurtdışından getirilen ender obje ve araç gereçlerin de yer aldığı sergi, Yunanistan’ın önemli ihraç ürünlerinden biri olan tütünün tarih içerisinde geçirdiği evrelere ışık tutuyor.
Sergi, Batı Trakya’nın dünyaca meşhur ‘basma’ (şark) tipi tütünün çok boyutlu ticari yönünü ortaya koyuyor. Ziyaretçiler, tütünün ocaklarda çimlendirilmesinden ekilmesine, toplanmasından iğneye geçirilmesine, sırıkların güneşte kurutulmasına, pastal yapılarak denklenmesine, geleneksel aletlerle preslenerek nakledilmesine, Kuzey Yunanistan’daki depolarda toplanarak Atina ve Selanik gibi şehirlerde harman ve paket sigaraya dönüşmesine kadar geçen serüvenini görme olanağı buluyor. Batı Trakya’da üretilen aromatik ‘basma’ tipi tütün, dünyanın en kalitelilerinden biri olarak kabul ediliyor.
MÜBADİLLERE İŞ VE AŞ OLDU
Yunanistan’da tarihte farklı yönleri ile çok sayıda ailenin geçimini sağladığı tütün, ülkeye ilk defa 18. yüzyılda Karadeniz ve İzmir bölgelerinden getirilerek üretilmeye başlanmış. Bir iş kolu olarak sigara üretim sanayi ile birlikte Kuzey Yunanistan’ın Kavala, Drama, İskeçe, Gümülcine ve Selânik şehirlerinin gelişmesine katkı sağlayan uğraş alanlarından biri olmuş. Sanayinin, ticaretin ve bankacılık sektörlerinin gelişmesine katkı sağlamanın yanısıra 150 farklı iş kolunun doğmasına da önayak olmuş.
Yunanistan’da tütüncülük, özellikle 1922’den itibaren mübadele ile gelen mülteci nüfusa iş ve aş olmuş. Demografik yapıya olumlu katkılar sunmuş. Yunan meclisinin 1946 yılı tutanaklarına göre, “Tütün olmasaydı, Küçük Asya Felaketi’nden (İzmir) sonra demografik sorunla mücadele mümkün olmazdı. 1922 yılından sonra Makedonya ve Trakya’nın yerleştirilmesi sadece tütünle desteklendi.” Yunanistan, 1964 yılı ihracatının yüzde 39’unu tütünden sağlamış.
Tütün ticareti, tütün depolama merkezleri ile tütün tüccarlarının kullandığı binaların estetik bir mimari anlayışa göre inşa edilmesi, Yunan tütün sanayinin obje, reklam logo ve afişlerinin de tasarlanmasında öncü rol oynamış.
OSMANLI’DA TÜTÜN
Benaki Müzesi’nde devam eden sergi, tütünün farklı kullanım alanlarına ilişkin yurtiçi ve yurtdışı koleksiyonlarından toplanan nadir obje, alet, ülke arşivlerinden temin edilen belge, özel ve devlet koleksiyonlarından temin edilen fotoğraflardan oluşuyor. Osmanlı döneminden sigara markalarının posterleri, sigara paket ve tabakları da görülmesi gerekenler arasında yer alıyor. Osmanlı dönemi Türk sigarası “Carpathos” markası ise hem erkeklere hem de kadınlara iki farklı pakette alıcısına ulaştırılmış.
Bir diğer ayrıntı ise tütün cinsleri, işleme yöntemleri ve tütüncülük ile ilgili araç gereçler için kullanılan terim ve isimlerin neredeyse tamamının Osmanlıdan günümüze miras kalması.
Atina Benaki Müzesi merkez binasında Ağustos ayı sonuna kadar açık kalacak olan sergi, Çarşamba, Perşembe, Cuma, Cumartesi ve Pazar günleri ziyaret edilebiliyor.
Haber: Hasan Hacı, Fotoğraf: Yüksel Peçenek (CİHAN, ATİNA)
