Yunanistan’ın üç eski Dışişleri Bakanı Evangelos Venizelos, Dora Bakoyanni ve Nikos Kocias, Kathimerini gazetesi, Ethniki Bank Eğitim Vakfı (MIET), Delphi Ekonomik Forumu ve London School of Economics Yunan Gözlemevi’nin ortaklaşa düzenlediği “50 Yıl Sonra Rejim değişikliği” konulu konferansa konuşmacı olarak katıldı.
Dora Bakoyanni, Karamanlis hükümetinin Bükreş’te Üsküp’ün adını veto ettiği döneme değinerek bunun “yüzde yüz yanlış” olduğunu vurguladı.
Dora Bakoyanni, “Bunun söylenmemesi gerekirdi, biz de Dışişleri Bakanlığı’na asla söylemedik. O dönem gerçekten çok zor zamanlar geçirdik. İsim meselesini sürekli müzakere ediyordum. Karşımda Sayın Gruevski vardı ama o bana bakmak yerine ayakkabılarına bakıyordu. Hiçbir şekilde adım atmak istemezdi” dedi ve ekledi: “Bir çözüm varsa ilerlemeye kararlıydık. Bu aynı zamanda Yunanistan müzakerelerine de güven kazandırdı ve altı ülkenin de bizimle aynı fikirde olduğunu bilerek Bükreş’e gittik. Veto tehdidi Amerikalıların asla inanmadığı bir şeydi. Yunanistan gibi bir ülkenin itibarının yükselebileceğine inanmıyorlardı.”
Kocias: “Prespa Anlaşması’yla iki yıl içinde o zamanki FYROM’un (Makedonya) tüm ittifaklarını kestim.”
Nikos Kocias, “Uluslararası hukukta kimlik meselesi bir konu değildir ve biz sadece etnisite ve vatandaşlık hakkında konuşabiliriz” dedi ve şunları ekledi: “Prespa Anlaşması’nda iki yıl içinde o zamanki FYROM’un (Makedonya) tüm ittifaklarını kestim. Amerikalılara müzakerelere karışmamalarını söyledim çünkü otomatik olarak durduracağım diye uyardım.
En önemli başarı, komşu ülkenin (Makedonya) tarihinin 7. yüzyılda başladığını ve Büyük İskender ile hiçbir ilgisi olmadığını, dilinin antik çağla hiçbir ilgisi olmadığını, bölgenin Güney Slav dillerine ait olduğunu kabul etmesidir. Nea Dimokratia hükümetinin Prespa Anlaşması konusunu bir parti içi sorun olarak ele alması beni üzüyor. Bu anlaşmanın işlememesi ülke için iyi değil.”
Venizelos, “Prespa Anlaşmasını açıkça desteklemenin eşiğindeydim” diye vurguladı ve şunu ekledi: “Prespa Anlaşması o zamanki hükümetin bir katkısıdır. Hükümet benden müzakereyi desteklememi istemedi, muhalefet de istemedi. Eğer böyle olsaydı, anlaşma muhalefet tarafından da onaylanırdı.” Venizelos, iç cephedeki gelişmelerin uzlaşmaya varmayı zorlaştırdığını sözlerine ekledi.
“SYRIZA-ANEL hükümeti ‘İlinden Cumhuriyeti’ isminin dahi verilmesi ihtimalini tartışırken tüm muhalefet liderliğini Özel Mahkeme’ye göndermek istedi. “Ilinden Cumhuriyeti” isminin reddedilmesi Novartis davasının tartışılması sırasında gerçekleşti” dedi ve ekledi: “Antlaşmayı ve uygulanmasını savunuyorum. Mevcut çözülmemiş sorunlar konusunda Sayın Kocias’a tamamen katılıyorum.” Dedi.
Oturumda bir ara Dora Bakoyanni ile Kocias arasında hararetli bir tartışma yaşandı. Kocias, “Ege’deki Yunan adalarında oldukça ağır silahların askerden arındırıldığı kokusu var, bu da Kıbrıs’ın yok edilme şeklini anımsatıyor” dedi ve Bayan Bakoyanni buna yanıt verdi: “Bunlar ciddi şeyler değil, Sayın Papahelas’a bilgi verin Pazartesi günü yazsın.” Dedi.
Nikos Kocias bunu yapacağını söyledi ve Evangelos Venizelos şu yorumu yaptı: “Rejim değişikliği sonrası dönemin henüz bitmediği ortaya çıktı.”
Dış politika ve Batı ile ilişkiler
Bayan Bakoyanni, “Rejim değişikliği sonrası dönemden sonra Yunanistan’ın Batı’ya yönelik stratejisinin hiçbir zaman sorgulandığına inanmıyorum” diye vurguladı.
“Basitçe söylemek gerekirse, diktatörlükten sonra Yunanistan çok acı çekti. Diktatörlük döneminde ABD’nin rolü konusunda hiçbir şüphe yoktu, haklı olarak Yunan halkı ABD’ye kızmıştı ve bu nedenle Konstantinos Karamanlis, NATO’nun askeri kanadından çekilme kararı almıştı.
Benim kendi deneyimim Konstantinos Karamanlis’in bunun bedelini ödeyeceğimiz konusunda kesin bir anlayışa sahip olduğudur. Bu kararın maliyetini biliyordu ama bu karar mecburiydi. Karamanlis döneminde hiçbir zaman Batı seçeneğinden başka bir seçenek olmadı” diyen Dora Bakoyannis, şunları ekledi:
“Hemen ardından Avrupa’ya yürüyüş başladı, bu da Yunanistan’ın ABD ile özdeşleşmeden Batı’da kalmasının makul bir yoluydu. Oldukça uzun bir süreliğine Nea Dimokratia partisi bu seçimde yalnızdı. O dönemde “Avrupa Ortak Pazarı(EOK) ile NATO aynı birliktir” şeklindeki tüm tepkileri yaşadık. Zor bir yoldu. Konstantinos Karamanlis Parlamentoda çoğunluğa sahip olmasına rağmen Yunanistan siyasi olarak bölünmüş durumdaydı.
Andreas Papandreu Başbakan olduğu andan itibaren sanki sihirli bir değnek gibi tüm bunlar unutuldu. Andreas Papandreu yavaş yavaş değişti ve kamuoyunun büyük bir kısmı da değişti, ancak kamuoyunun nihai değişimi SİRİZA partisi ile geldi.”
Nikos Kocias, “Dünya değişti. Biz hükümet olduğumuzda dünya değişmişti. Andreas Papandreu’nun öncülük ettiği çok boyutlu dış politika bizim için geçerliydi. Çok boyutlu dış politika, herkesle konuşmak, size sunulan tüm imkanlardan yararlanmak demektir. Aktivizm başka bir şey, devlete karşı sorumluluk başka bir şey. Devletin Konstantinos Karamanlis’ten günümüze kadar istikrarlı bir politikası var ama kamuoyunun da canlı olması gerekiyor. Bütün bu faktörler gerçekçilikte olumlu rol oynadı. Çok boyutlu bir dış politikamız vardı. Örnek: İsrail’le iyi ilişkiler ve aynı zamanda Filistinlilerin haklarının da tanınması.”
Evangelos Venizelos ise 2010-2018’de yeniden Rejim değişikliği inşasından bahsetti.
“Yapının havaya uçurulup Rejim değişikliği olarak yeniden inşa edildiği ve sürekliliğe kavuştuğu dönemdir. Rejim değişikliğinin yeni kurucuları da var. Konstantinos Karamanlis’in en büyük icraatı Londra ve Zürih anlaşmaları olduysa da NATO’nun askeri kolundan çekilerek popülizme teslim oldu. Şu ana kadar 1974’te NATO’nun askeri kanadında olduğumuz yere ulaşamadık” diyen Venizelos, şöyle devam etti:
“Andreas Papandreu dış politikayı kurumsal olarak etkileyen bir eylemle popülizme hiç bu kadar boyun eğmemişti. Andreas Papandreu pek çok şey söyledi ama buna benzer bir şey yapmadı.
Biz Avrupalıyız, ancak şu anda Rejim değişikliği fikir birliği, stratejik olarak bir Batı ve bir AB’nin var olup olmadığı sorusuyla karşılaşıyor. ABD başkanlık seçimlerinde pamuk ipliğine bağlı bir Batı’ya yatırım yapıyoruz ve işlerin nereye gittiğini bilmiyor ve uluslararası ilişkilerin gelişimini etkilemiyor.
Rejim değişikliğinin tüm konsensüsünü ve hem Türkiye açısından ikili olarak, hem de daha geniş anlamda Avrupa güvenliğine ilişkin perspektifini bu ışık altında yeniden incelememiz gerekiyor.”
