Yaklaşık 20 yıl önce, Yunanistan’dan Mübadele uygulamasıyla göç eden Müslüman Türk ahalinin geride kalan şahıslara ait değil, Vakıflarına ait mülkiyetin akıbeti ile ilgili bizzat yaptığım bir araştırma bu günlerde ilk kez hem de açıkça ortaya çıktı, gündeme geldi.
Kısa ve öz hatırlatmak gerekirse, bugüne baktığımızda milyarlarca Euro değerindeki mülkiyeti uzun yıllar, 1939 yılına kadar bugün Yunanistan’ın en köklü ve en büyük Bankalarından biri olan Ethniki Trapeza (Ethniki Bank) ve onun kurucusu yine Anadolu’dan göçmen bir aile olan (Arapoğlu sülalesi) çalıştırmıştır. Daha sonra aşağıda haberimizde de okuyacağınız gibi Yunan devleti, “Kent Soylu Göçmenler Mübadil Mülkiyet Fonu“ nu (TAPAP) kurmuştur ve bu devasa mülkiyeti işletmesini yapmıştır.
Artık günümüzde, eski TAPAP’ın yetkileri, Yunanistan Maliye Bakanlığı Kamu Malları Müdürlüğü’nün 3. Mübadele Dairesi Başkanlığı sorumluluğundadır.
Son olarak, SYRİZA Partisi Magnisia ili Milletvekili Aleksandros Meikopulos, Mübadillerin Vakıflarına ait ve uzun yıllardan beri yukarıda da belirttiğimiz gibi işletilen, değerlendirilen Vakıfların mülkiyetinden Yunanistan genelinde göçmen derneklerine yardım talebinde bulunuyor. Ve bu hususta Parlamentoya bir soru önergesi de yatırdı. Neden yatırdı? Çünkü bu konuda yeni bir yasa tasarısı hazırlığı var da ondan! Onun için de Yunanistan Göçmen Dernekleri Federasyonu (OPSE) Başbakan Kiriakos Miçotakis’e hitaben konuya ilişkin bir mektup gönderdi ve Lozan Anlaşması’nın 14. Maddesine atıfta bulunuyor.
Konu ciddi, konu karmaşık ve devasa diyebileceğimiz kadar hassas. Bizden bir kez daha bu kadar. Gerisi iki devlet ve hukukçulara kalmış…..
Gelelim SYRİZA Partisi Magnisia ili Milletvekili Aleksandros Meikopulos’un yatırdığı soru önergesine:
“Mübadillerin Mülkiyeti: “Yönetim ve işletilmesi ve devlet tarafından göçmen derneklerine dağıtılması konusu Yunan Parlamentosu’nda.”
Mübadillere ait Vakıfların mülkiyetini Yunanistan’da uzun yıllar kim değerlendirdi? Şimdilerde Yunan Parlamentosuna konuya ilişkin yatırılan soru önergesi her şeyi tüm çıplaklığıyla ortaya koymaya yetiyor.
Yunan devleti tarafından Mübadil mülkiyetlerinin göçmen derneklerine dağıtılması için ve Maliye Bakanı Hristos Staikuras’a yönelik yatırılan soru Yunan Parlamentosuna getirildi.
SYRİZA Partisi Magnisia ili Milletvekili Aleksandros Meikopulos tarafından yatırılan soru önergesinde, Yunanistan’da Mübadele sonrası Yunanistan’dan ayrılan Mübadil Müslümanların Vakıflarına ait mülkiyetin değerlendirilmesine yönelik oluşturulan ve uzun yıllar yürürlükte olan “Kent Soylu Göçmenler Mübadil Mülkiyet Fonu“ nun (TAPAP) lav edilmesinden sonra, Mübadil mülkiyetleri kaynaklarından istifade edilmesini soruyor.
Soru önergesinin yatırılma nedeni, Yunanistan Göçmen Dernekleri Federasyonu’nun (OPSE) Başbakan Kiriakos Miçotakis’e hitaben yazdığı mektupta, mazlumların iskanı için Parlamentoda görüşülecek olan yasa tasarısına, Mübadil mülkiyetlerinin bir kısmının göçmen derneklerine dağıtılmasına ilişkin bir madde eklenmesi talep ediliyor.
Milletvekili Aleksandros Meikopulos‘un soru önergesi aynen aşağıdaki gibidir:
“Mübadil mülkiyetleri”, Lozan Antlaşması ile Yunanistan ile Türkiye arasında zorunlu nüfus Mübadelesine karar verildiğinde geri bırakılan Müslümanların gayrimenkulleri ve diğer mallarıdır. Lozan Antlaşması’nda, Küçük Asya, Pontus, Doğu Trakya ve Kapadokya’yı terk etmek zorunda kalan Rumların çözüm bekleyen sorunlarını tanımlamaktadır ve özellikle, 14. Madde, tüm göçmenlerin tam olarak yerleşimlerinin sağlanmasının yanı sıra, terk edilmiş mülkleri için tazminat öngörülmekteydi.
Mübadil mülkiyetlerinin yönetimini başlangıçta Yunanistan Ethniki Bankası üstlenmişti. 1939’dan itibaren de “Müslüman Mübadil Mülkiyetleri İdare Müdürlüğü” tarafından üstlenildi.
Daha sonra 1957 yılında Mübadil mülkiyetlerinin yönetimini “Kent Soylu Göçmenler Mübadil Mülkiyet Fonu“ (TAPAP) üstlendi ve 1998 yılında lav edilene kadar da değerlendirdi. Artık eski TAPAP’ın yetkileri, Maliye Bakanlığı Kamu Malları Müdürlüğü’nün 3. Mübadele Dairesi Başkanlığı sorumluluğundadır.
TAPAP, 2008 yılına kadar bazı istisnalar dışında, Mübadil mülkiyetlerinden elde edilen gelirlerle Küçük Asya kültürünün ve kayıp vatanların anılarının yayılması ve kurtarılması için tüm ülkedeki göçmen derneklerini destekliyordu.
Ondan sonra, Mübadil mülkiyetlerinin satışından elde edilen gelirler Devlet lehine toplanırken, göçmen dernekleri sadece üyelik aidatlarından, etkinliklerden, koro ve dans bölümlerinin işleyişinden ve çoğu zaman genellikle yönetim kurulu üyelerinin fedakarlıklarıyla çalışmalarına devam etmektedir.
Pandemi ile kısıtlayıcı tedbirlerin uygulanması ve bunun sonucunda kültürel etkinliklerin askıya alınması gibi göçmen derneklerinin durumunu daha da kötüleştirdi, ellerindeki sınırlı kaynaklardan mahrum kaldılar. Bugün kendi ayakları üzerinde durabilmeleri ve değerli çalışmalarını sürdürebilmeleri için çok düzeyli desteğe ihtiyaçları var.
Çünkü mülteci derneklerinin kültürel mirasın kurtarılması, sürdürülmesi ve tanıtılmasındaki tartışılmaz çalışmaları, sadece tanınmasına değil, Devletin pratik destek ve yardımlarına da ihtiyaç duymaktadır.
Çünkü pandemi, ülkedeki birçok göçmen derneklerinin yaşaya bilirlik sorunlarını ağırlaştırdı.
Zira, Mübadil mülkiyetlerinin ve eski TAPAP kaynakların nasıl değerlendirildiğine dair daha fazla açıklamaya ihtiyaç vardır, çünkü tarihsel hafızanın korunmasına ve daha genç olanlara aktarılmasına hizmet etmektedir.
Zira eski TAPAP’ın kaldırılmasından sonra Mübadil mülkiyetin işletilmesinden bugüne kadar biriken kullanılabilir miktarın ne kadar olduğu belirsizliğini koruyor.
Bakana sorulur:
Eski TAPAP’ın kaldırılmasından günümüze Mübadil mülkiyetin işletilmesinden elde edilen kaynaklar nelerdir?
Bu kaynaklar nasıl kullanılıyor ve tarihsel hafızayı yayma ve koruma amaçlarına nasıl yönlendiriliyor?
Ülkenin göçmen derneklerinin çalışmalarını desteklemek için bu kaynakların bir kısmını tahsis etmeyi düşünüyor mu?
Küçük Asya Felaketi’nin 100. yıldönümü bağlamında ve Devletin tarihsel hafızanın korunmasına ve yaygınlaştırılmasına katkıda bulunmak için TAPAP’ı yeniden oluşturmayı düşünüyor mu?”
Yunanistan’da Mübadillerin Vakıflarına ait sadece birkaç fotoğraf. Daha binlercesi mevcut….
