Στις συνέπειες της στρατιωτικής ήττας της Ελλάδας στην Κύπρο το 1974 ”και από δικά μας εγκληματικά λάθη”, αναφέρεται μεταξύ άλλων σε μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη έδωσε ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Ν. Κοτζιάς στην εφημερίδα ”Καθημερινή της Κύπρου” και στη δημοσιογράφο κ. Μέλανη Αντωνίου.” Προσπαθούμε να επουλώσουμε τις πληγές που δημιουργήθηκαν ( σ.σ. από την στρατιωτική ήττα) δια της διπλωματίας, όμως η διπλωματία δεν είναι το ίδιο. Μπορεί να δημιουργήσει μία νέα κατάσταση, στην οποία να επουλωθούν πληγές στρατιωτικής φύσης”, αναφέρει, προσθέτοντας ότι η λύση ”δεν είναι μία λύση που μπορούμε να επιβάλουμε όσα επιθυμούμε, προβάλλοντας τι θα μας άρεσε μόνο. Είναι μία λύση συμβιβασμού”, τονίζει περιγράφοντας τα χαρακτηριστικά που αυτή πρέπει να έχει.
Ακόμα ο κ Κοτζιάς θέτει θέμα των υπαρχουσών τριμερών εγγυήσεων (Ελλάδα, Τουρκία Βρετανία) στην Κυπριακή Δημοκρατία και γιατί αυτές πρέπει να καταργηθούν, καταγράφει τις ενεργειακές οδούς ( Φυσικού Αερίου) που ενδιαφέρουν – αναπτυξιακά – την Ελλάδα, μιλά για τον σταθμό LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο) στη βόρεια Ελλάδα, τις προοπτικές για τις ΑΟΖ και άλλα.
Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης :
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αναφερθήκατε σε προσγειωμένη αισιοδοξία στο Κυπριακό. Αυτό περιλαμβάνει την προοπτική συμφωνίας μέχρι τον Μάρτιο του 2016;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Εμείς συμπαρατασσόμαστε με την Κυπριακή Κυβέρνηση ως προς το ότι δεν χρειάζονται χρονοδιαγράμματα. Χρειάζονται λύσεις. Τα χρονοδιαγράμματα, που επιχειρούν να πιέσουν για λύσεις που δεν έχουν ωριμάσει ή δεν έχουν συμφωνηθεί με τον τρόπο που πρέπει να συμφωνηθούν, υπονομεύουν το μέλλον της εφαρμογής αυτών των λύσεων.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μετά και τις συνομιλίες που είχατε στη Λευκωσία, διαπιστώνετε να έχουν ωριμάσει οι λύσεις, έτσι που να καθιστούν ορατό το ενδεχόμενο κατάληξης μέχρι τον Μάρτιο;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Καθόλου. Αυτοί οι μήνες είναι γραφειοκρατικές αντιλήψεις. Δεν έχουν να κάνουν με την πολιτική. Εμείς -και εγώ προσωπικά- θέλουμε να λυθεί το Κυπριακό. Και για να είμαστε σαφείς, θα πω το εξής: Έχουμε υποστεί το 1974 μία στρατιωτική ήττα και από δικά μας εγκληματικά λάθη. Προσπαθούμε να επουλώσουμε τις πληγές που δημιουργήθηκαν διά της διπλωματίας, όμως η διπλωματία δεν είναι το ίδιο. Μπορεί να δημιουργήσει μία νέα κατάσταση, στην οποία να επουλωθούν πληγές στρατιωτικής φύσης.
Άρα, θα πρέπει να έχουμε έναν ρεαλισμό ότι αυτή η λύση δεν είναι μία λύση που μπορούμε να επιβάλουμε όσα επιθυμούμε, προβάλλοντας τι θα μας άρεσε μόνο. Είναι μία λύση συμβιβασμού. Κατά τη γνώμη μου, η λύση συμβιβασμού έχει δύο χαρακτηριστικά. Πρώτον, οι Τουρκοκύπριοι πρέπει να νιώσουν ότι αυτό είναι το νησί τους, ότι εδώ έχουν μέλλον οι ίδιοι και τα παιδιά τους και μπορούν τα όνειρα που κάνουν να συνδέονται με αυτό τον χώρο. Δεύτερον, οι Ελληνοκύπριοι πρέπει να ονειρεύονται ότι θα ξυπνήσουν και θα ανοίξουν τα παράθυρά τους και στον απέναντι λόφο δεν θα υπάρχει σημαία είτε με πέτρες είτε υφασματένια της Τουρκίας. Δηλαδή, πρέπει να νιώθουν ασφάλεια. Άρα, εδώ έχουμε μία ανταλλαγή ανάμεσα σε δικαιώματα και στην αίσθηση της ασφάλειας. Όχι πως δεν χρειάζονται δικαιώματα και για τους Ελληνοκύπριους ή πως οι Τουρκοκύπριοι δεν θα χρειαστεί να νιώθουν ασφαλείς, φυσικά και χρειάζονται, όμως το θέτω άμεσα το όλο ζήτημα με το πιο απλό σχήμα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς αυτό μετουσιώνεται σε πράξη;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Νομίζω ότι τώρα έχουμε μία μοναδική ευκαιρία για τη λύση του Κυπριακού, που έχει να κάνει με τη γενιά των πολιτικών. Η εντύπωση που αποκόμισα από τον Ακιντζί όταν τον γνώρισα πριν από 10 χρόνια στην Οξφόρδη είναι ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο που έχει συστατικό του την κυπριακή ταυτότητα. Το 2005-2006 βρισκόμουν στην Οξφόρδη ως Συν-ιδρυτής του προγράμματος South East Europe. Ο Αμάρτια Σεν σωστά μας προσδιόρισε σε ένα από τα βιβλία του ότι οι άνθρωποι έχουν ποικιλία ταυτοτήτων, οι οποίες έχουν έναν πυρήνα ταυτότητας, αλλά έχουν διάφορες ταυτότητες που προβάλλονται με τους πιο διαφορετικούς τρόπους. Οι άνθρωποι έχουν διάφορες ταυτότητες. Ο Ακιντζί νιώθει Τουρκοκύπριος, νιώθει μία σύνδεση με την τουρκική κουλτούρα, αλλά έχει και μία ταυτότητα ως Κύπριος. Είναι ενδεικτικό ότι μπορεί να διαβάσει ελληνικά, μπορεί να συνεννοηθεί στα ελληνικά, ενώ η επόμενη γενιά Τουρκοκυπρίων πιθανόν να μην έχει μία τέτοια αίσθηση κυπριακής ταυτότητας ή γνώση των ελληνικών και της ελληνικής κουλτούρας. Άρα, σήμερα είναι μία καλή στιγμή από μία περίοδο που τελειώνει. Και ή θα ανοίξουμε μια καινούρια πόρτα για να την μετεξελίξουμε αυτή την περίοδο ή δεν βλέπω εύκολο στο μέλλον να υπάρχει άλλη ευκαιρία. Δεύτερον, είναι η θέληση του κυπριακού λαού και της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας. Και, τρίτον, έχουμε μία ηγεσία στην Ελλάδα, η οποία θέλει να βοηθήσει στη λύση, χωρίς να ανακατεύεται εκεί που δεν την σπέρνουν.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μοναδικότητα προσθέτει και το ευρωπαϊκό κεκτημένο ως παράμετρος λύσης;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Αυτή η παράμετρος υπάρχει και θα υπάρχει.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στις συνομιλίες που είχατε στην Κύπρο έχετε προχωρήσει στη σχηματοποίηση της πρότασης για κατάργηση του υφιστάμενου συστήματος εγγυήσεων;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Πρέπει να καταργήσουμε το σύστημα εγγυήσεων και όχι μόνο το υφιστάμενο. Δεν μπορεί να υπάρχει σύστημα εγγυήσεων τρίτης χώρας σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εγώ λέω ότι είναι ένα σύστημα αναχρονιστικό, ένα σύστημα που το έχει παραβιάσει η Τουρκία και που δεν λαμβάνει υπόψη του την αλλαγή της θέσης της Κύπρου στο παγκόσμιο σύστημα. Η Κύπρος δεν είναι ένα υπό ίδρυση κράτος που το κρίνει η Τουρκία πώς θα ιδρυθεί, αλλά η Κύπρος είναι ένα κράτος που υπάρχει και κρίνει την Τουρκία, γιατί η Τουρκία έχει αιτηθεί να γίνει μέλος της Ε.Ε. και ένας από τους κριτές είναι η Κύπρος. Άρα, δεν μπορεί να υπόκειται σε εγγυήσεις ένα κράτος που κρίνει την Τουρκία. Ταυτόχρονα, όμως, είναι ολοφάνερο ότι ζούμε σε μία περιοχή με μεγάλη αστάθεια, με πάρα πολλούς κινδύνους και θα πρέπει και οι πληθυσμοί να νιώθουν ασφαλείς και στους πληθυσμούς εγώ περιλαμβάνω τις δύο κοινότητες, αλλά και τις τρεις μικρές μειονοτικές ομάδες. Συνεπώς, αυτό που χρειάζεται η Κύπρος είναι ένα σύστημα ασφάλειας του πληθυσμού και του κράτους μέσα στο διεθνές σύστημα. Στοιχείο του είναι ότι αποτελεί ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος-μέλος του ΟΗΕ, της Ε.Ε., αλλά υπάρχουν και άλλα στοιχεία, τα οποία διαμορφώνουμε.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θα μπορούσαν για παράδειγμα τα πέντε μόνιμα μέλη του Σ.Α. να αναλάβουν την ασφάλεια της Κύπρου για ένα μεταβατικό στάδιο;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Θα έλεγα ότι τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας έχουν να παίξουν έναν δημιουργικό ρόλο στην εξασφάλιση μιας Κύπρου ανεξάρτητης και της ασφάλειάς της. Επίσης, πρέπει να ξεχωρίσετε την ασφάλεια στη μεταβατική περίοδο, καθώς και την περίοδο μετά την μετεξέλιξη. Υπάρχει μία μεθοδολογική διαφορά ανάμεσα στη μετεξέλιξη στη συγκεκριμένη περίπτωση και στην ύπαρξη του φαινομένου μετά. Θα επεξεργαστούμε κείμενα σε αυτό το ζήτημα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θα μπορούσε το Κυπριακό να επιλυθεί χωρίς να συμπεριλαμβάνει και επίλυση των ζητημάτων του Αιγαίου;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Το Κυπριακό είναι ξεχωριστό πρόβλημα και είναι καυτό πρόβλημα. Μπορεί και πρέπει να λυθεί. Το Αιγαίο δεν έχει πρόβλημα, η Τουρκία διεκδικεί και προκαλεί πρόβλημα, ενώ το Κυπριακό το έχει ήδη προκαλέσει με την παράνομη κατοχή. Το ένα μπορεί να λυθεί χωρίς το άλλο και προηγείται το Κυπριακό. Υπάρχουν οι απόψεις που λένε ότι πρέπει να τα λύσουμε όλα τα προβλήματα μαζί και, μάλιστα, όχι απλά να λύσουμε όλα τα προβλήματα μαζί με μία χώρα, αλλά να λύσουμε ταυτόχρονα όλα τα προβλήματα που έχουμε με όλες τις χώρες μαζί. Αυτά είναι ευσεβείς πόθοι. Μεθοδολογικά λύνεις, καταρχάς, εκείνα τα προβλήματα που είναι ώριμα και που έχεις απέναντί σου έναν εταίρο ή συνομιλητή που θέλει να τα λύσει. Το Κυπριακό είναι παράνομη κατοχή, παραβίαση των κανόνων του ΟΗΕ. Βρίσκεται σε μία διαδικασία επίλυσης και πρέπει να λυθεί. Για τα ζητήματα του Αιγαίου έχουμε μία συζήτηση με την Τουρκία. Εμείς το πρόβλημα που γνωρίζουμε να υπάρχει είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Είναι άλλης φύσης πρόβλημα από το Κυπριακό, ακόμη και αν από πίσω υποκρύπτονται οι ίδιες αναθεωρητικές λύσεις. Αλλά, τα δύο είναι διαφορετικής φύσης προβλήματα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ενόψει και της επίσκεψης του Αμερικανού ομολόγου σας, Τζον Κέρι, θα συζητηθεί και το θέμα η Ελλάδα να γίνει χώρα υποδοχής του αμερικανικού φυσικού αερίου;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Να το πω ως εξής: Εμείς θέλουμε η Ελλάδα να γίνει κόμβος ενεργειακός. Αυτό θα ενισχύσει και τη γεωστρατηγική μας θέση και την οικονομία μας. Σε αυτό το πλαίσιο ό,τι μπορεί να ωφελήσει τη θέση και την οικονομία της χώρας είναι καλοδεχούμενο. Καλοδεχούμενοι οι ρωσικοί αγωγοί, οι οποίοι, όμως, φαίνεται ότι δεν θα φτάσουν όλοι ούτε μέχρι την Τουρκία. Καλοδεχούμενος ο TAP, ο αγωγός που θα μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Καλοδεχούμενο το υγροποιημένο φυσικό αέριο, γι’ αυτό και θα γίνει σταθμός LNG στη βόρεια Ελλάδα για να ενισχύσει τον κάθετο αγωγό προς Βουλγαρία, Ρουμανία, πιθανόν και τη Σερβία και άλλες χώρες. Επίσης, υπάρχει και άλλο φυσικό αέριο που θα είναι στη διάθεση της παγκόσμιας αγοράς και σε αυτό συμπεριλαμβάνω το Ιράν, το οποίο έχει και φυσικό αέριο, αλλά έχει και πετρέλαιο, στερείται όμως της αναγκαίας τεχνολογίας για την ορθολογική επεξεργασία του και η Ελλάδα είναι ένας καλός τόπος για κάτι τέτοιο. Θα έχουμε το φυσικό αέριο από τις κουρδικές περιοχές του Ιράκ, αλλά και από το ίδιο το Ιράκ. Έχουμε το υγροποιημένο φυσικό αέριο από την Αλγερία και από το Κατάρ, που είναι ο πιο σημαντικός τεχνολογικά γνώστης αυτού του συστήματος και έχουμε και όλο το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι από το 2016 οι ΗΠΑ θα αρχίσουν να εξάγουν φτηνό φυσικό αέριο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς αξιοποιούνται αυτά τα νέα δεδομένα;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Όλα αυτά έχουν δύο πλεονεκτήματα. Πρώτον, ότι αν στρατηγικά τα
αξιοποιήσουμε σωστά θα μπορέσουμε να το εμπορευόμαστε εμείς και, δεύτερον, ότι θα μειωθεί κατά πολύ η τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιεί η οικονομία μας, αλλά και η οικονομία της Κύπρου, άρα θα διευκολύνει την ανταγωνιστικότητα. Είμαι εχθρός της θεωρίας που λέει ότι η ανταγωνιστικότητα μιας χώρας είναι οι φτηνές εργατικές δυνάμεις, οι περιορισμοί των μισθών και το κτύπημα του κοινωνικού κράτους. Έχω περιγράψει στα βιβλία μου ότι υπάρχουν 10 τύποι ανάδειξης της ανταγωνιστικότητας. Οι τρεις πιο ισχυρές και με μεγαλύτερη προοπτική από τις 10 ανταγωνιστικές στρατηγικές είναι η ανάπτυξη υψηλού κόστους παραγωγής, με υψηλή ειδίκευση, υψηλή τεχνολογία, υψηλά ειδικευμένους εργαζομένους. Κατά τη γνώμη της κυβέρνησής μου, αλλά και της δικής μου προσωπικά, εκεί πρέπει να προσβλέπουμε. Για να πάμε εκεί, όμως, χρειαζόμαστε και κάποια μεταβατικά εργαλεία, όπως είναι το κόστος δανείων, το κόστος ηλεκτρικής παραγωγής κ.ο.κ. Η Γερμανία δεν έχει πάει εκεί που έχει πάει απλώς γιατί είναι καλά οργανωτικά, αλλά γιατί έχει το χαμηλότερο κόστος δανείων. Τα δάνειά της σήμερα είναι μέχρι και με αρνητικό επιτόκιο -0,2%. Οι ιδιωτικές εταιρείες από 7-8% επιτόκιο στο παρελθόν έχουν πέσει στο 1-1,5%, που σημαίνει ότι έχει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εξαιτίας του τρόπου που χειρίζεται το χρέος. Άρα και εμείς πρέπει να ανακαλύψουμε ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και ένα από αυτά είναι το φυσικό αέριο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στις συζητήσεις σας με τις ΗΠΑ υπάρχει και η προοπτική μιας τέτοιας συνεργασίας;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Οι ΗΠΑ θέτουν πάντα στους συνομιλητές τους ζητήματα εμπλουτισμού των δρόμων των αγωγών, ενδιαφέρονται πάρα πολύ για να ολοκληρωθεί το σχέδιο του ΤΑΡ και να γίνει ο κάθετος με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Δεν έχουν αναφερθεί ποτέ σε πώληση δικού τους φυσικού αερίου, αλλά νομίζω ότι με τον τρόπο τους το υπονοούν.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει ακόμη κηρύξει τη δική της ΑΟΖ δημιουργεί ένα κενό στην περιοχή.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η Ελλάδα έχει να κηρύξει πολλές ΑΟΖ, όπως έναντι της Ιταλίας, της Λιβύης, της Αιγύπτου, της Τουρκίας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σε σχέση με την Αίγυπτο;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Έχουμε συμφωνήσει και έχουμε τεχνικές ομάδες που διερευνούν το ζήτημα της ΑΟΖ, αλλά εκεί χρειάζεται και μία συμφωνία, μία διερεύνηση με τη Λιβύη. Έχουμε κάποια «τριγωνάκια» που συμπίπτουν.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Όπως και με την Τουρκία…
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Με την Τουρκία είναι πιο σύνθετο το πρόβλημα. Αναμένουμε να εκλεγεί μία νέα κυβέρνηση και να δούμε αν θα έχει την ίδια θέληση για λύση ή τουλάχιστον για συζήτηση των προβλημάτων, όπως η προηγούμενη. Ελπίζω να είναι έτσι.
ΠΗΓΗ :”Καθημερινή της Κύπρου”
